Uşaq tərbiyəsi Uşaqlara indi və gələcəkdə özü olmaq şansı vermək Valideyn övlad münasibətində əsas diqqət ediləsi məsələlərdən biridə, sözsüz ki tərbiyədir. Valideynlərin övlad tərbiyəsində önəm verməli olduqları xüsusi məqam vardır, bu övlada özü olmaq şansı verməkdir, ona bunun üçün imkan və şərait yaratmaqdır. Valideynlər, əlbətdə istəyirlər ki, düzgün olanı etsinlər. Bunun üçün hətta nəsə doğru olmayanda korrektə üçün psixoloji/pediqoji yardıma ehtiyac duyurlar. Bunun üçün yaxşı mütəxəssis axtarırlar. Ata-ana övlad tərbiyəsində bilməlidirlər ki, övladları onlardan yalnız psixi və bioloji olaraq irs aparırlar. Onlardan şəxsiyyət olaraq irs aparmırlar. Öz istəklərimizi, düşüncələrimizi onlara yeritməyə çalışmayaq. Məşhur psixoterapevt Elizabet Lukas “Quellen sinnvollen Lebens” kitabında, Entoni de Mellonun “Kim atı uçmağa məcbur edəcək” kitabından (Anthony de Mello. Wer bringt das Pferd zum Fliegen?) bir əhvalat danışır: Ailə nahar yeməyi üçün restorana gələrək masa arxasında əyləşirlər. Əvvəlcə ofisiant böyüklərin sifarişlərini götürür, sonra yeddi yaşlı uşağa üz tutur. - Nə yeyəcəksən? - o soruşdu. Oğlan qorxaqlıqla valideynlərinə baxaraq cavab verdi: - Mən hot-doq istərdim. Ofisiant sifarişi yazana qədər ana müdaxilə edir: - Hot-doq yoxdur! Ona kartof və yerkökü püresi ilə biftek gətirin. Ofisiant onun sözlərinə məhəl qoymur. – Ketçupla istəyirsən, yoxsa xardalla? – oğlandan soruşdu. - Ketçupla. “Bir dəqiqədən sonra sənə gətirərəm” deyə ofisiant cavab verdi və mətbəxə tərəf getdi. O gedəndə masada çaşqın bir sükut hökm sürdü. Sonra oğlan ətrafa baxıb orada olanlara dedi: - Bilirsiz? Axı o, mənim həqiqətən mövcud olduğumu düşünür! Burada detallara varmadan, vacib bir məqamı qeyd edək ki, hər bir şəxsiyyətdən cəmiyyətdə, iş mühitində və təbii ki, ailədə çox şey asılıdır. Biz anaya pis niyyətlər aid etmirik burda. Lakin ananın aşkar özünü üstün tutmağı və həddindən artıq qoruyuculuğu yaxşı deyil. Bu çür yanaşma oğlanın özünə güvənən güclü “MƏN” kimi formalaşmasına mane yaradır. Oğlan hələ kiçikdir, yaşı azdır, indiyə qədər hissləri yalnız ona kənardan təqdim olunanları əks etdirir. O, ciddiyə alinmasa, onda özünü də ciddi qəbul etmir. Əgər ona diqqət olunmursa, o, deməli özünü diqqətə layiq olmayan hesab edir. Bu, mənəvi cəhətdən yetkinləşdikcə dəyişəcək, lakin sonrakı dad uzun müddət qalaçaq. Ofisiant ananın doğru olmayan davranışını düzəldir. Uşağın inkişaf etdiyi məkanı genişləndirir. Bu hal oxucuya səhv görünə bilər, ançaq burada söhbət oğlanın istəklərinə boyun əyməkdən getmir, başqasının iradəsinə itaətkarlıqla tabe olmağın darlığından fərqli olaraq onun öz məsuliyyətli seçiminin genişliyindən gedir. Bu, ona indi və gələcəkdə də özü olmaq şansı verməkdən ibarətdir. Ofisiant anasının sözünü qulaqardına vuraraq bunun qarşısındakı maneələri aradan qaldırır. Bu hadisə vaxtı isə, oğlan bəlkə də həyatında ilk dəfə öz daxili səsinə qulaq asır. Xəlil Cibran uşaqlar haqqında belə buyurur: “Və uşağı qucağında saxlayan qadın soruşdu: – Uşaqlar haqqında bizə məlumat verin. O dedi: – Sizin övladlarınız – sizə övlad deyil. Onlar Həyatın öz sıxıntılarının oğulları və qızlarıdır. Onlar sizin sayənizdə gəlirlər, ançaq sizdən gəlmirlər, sizinlə olsalar da, sizə aid deyillər. Onlara sevginizi verə bilərsiz, amma düşüncələrinizi yox, Çünki onların öz düşüncələri var. Bədənlərinə sığınacaq verə bilərsiz, amma ruhlarına yox, Çünki onların ruhu sabahın evində məskən salır, hansında ki, siz orada arzularınızda belə ola bilməzsiz. Onlara bənzəməyə çalışa bilərsiniz, amma onları özünüzə bənzətməyə çalışmayın. Çünki həyat geriyə getmir və dünənlə qalmır. Siz övladlarınızın canlı oxlar kimi irəli göndərildiyi yaysınız. Atıcı sonsuzluq yolunda hədəfi görür və oxları tez və uzaqlara uçması üçün sizi öz gücü ilə əyir. Aticinın əlindəki əyilməyiniz qoy sizə sevinc gətirsin, Çünki atıcı uçan oxu sevdiyi kimi, yerində qalan yayını da sevər”. Uşaq inkişaf etməmiş böyük deyil. Uşaqlara münasibət uyğun olmalıdır. Uşaqlara öz “şəxsiyyətinin” formalaşmasında mütləq dəsdək olmaq lazımdır. Onlar ailənin, cəmiyyətin gələcəyidirlər.

102