Böhran bir şansdır Yaşanmış zorakılığdan necə azad olaq? Viktor Franklın tələbəsi, psixoterapevt Elizabet Lukas öz praktikasında olan bu cür zərərçəkənləri iki qismə ayırır: mənfi cavab verənlər və təsdiqedici cavab verənlər. Burada hər iki qism qərarları həmişə özləri verir, tale onlar üçün heç nəyi həll etmir. O qeyd edir ki, mənfi cavab verənlərə ikiqat yazığım gəlir. Onların özləri ilə gəzdirdikləri çantada təkcə kədərli xatirələr qalmır. O, qəzəb və nifrətlə də doludur. Bu ağır yük onlara azad nəfəs almağı əlindən alır və həyatlarını qaralnığa çevirir - təəssüf ki, onların öz həyatlarını. Kaş ki, bunu üzərlərindən ata bilərdilər... Onun pasientlərindən olan bir xanım bunu 40 il sonra etməyi bacarıb. Səkkiz yaşında ikən təcavüzə məruz qaldığını heç kimə deməyən, müəyyən səbəblərə görə utandığı üçün hətta anasından belə gizlədən bir xanım. İlk etibar etdiyi insan öz psixoterapevti (Elizabet Lukas) idi. Baxmayaraq ki, böyüyəndə çox eleqant və təhsilli bir qadın olmuşdu, ançaq yaşadığı təcavüzü heç unuda bilmirdi. Onun bütün çəkdiyi əzablar, içində saxladığı qəzəb, ikrah hissi, həm də ona görə ki, özünü müdafiə edə bilmədi və ona qarşı bu pis əməli edən insanın cəzasız qalmasına, bütün bunlar zahirə çıxdı. Elizabet Lukas həmin xanıma ona əzabverən bu bulanıq izdən birdəfəlik və həmişəlik qurtulmaq üçün, həmin bu cinayəti edən adamla söhbət edib bütün içində qaynayan hər şeyi ona danışmağı məsləhət etdi. İlk olaraq xanım səhv eşitdiyini başa düşdü və etiraz etdi: mən bilmirəm o insan sağdı ya yox, həm də mənim üçün o, tanınmaz olaraq qaldı. Buna baxmayaraq psixoterapevt (Elizabet Lukas) təkid etdi: siz onunla xəyalınızda da görüşüb danışa bilərsiz, “əbədilik” üçün bu həqiqətən görən kimi olaçaq. Bu görüşü təşkil etmək üçün qadın, sakit, insansız bir yer tapmalı və sakitcə həmin caninin görünüşünü gözləməlidir, real insanı gözləyən kimi. Həmin qadın bir neçə həfdədən sonra şən və azad olunmuş geri dönür. Qadın çayın sahilində buludlu bir gündə, heç kim olmayan bir vaxt məsləhətə əməl etməyə qərar verir. O fantazıyasını köməyə çağıraraq cani ilə görüşür. Baş verənləri sizə təqdim edirik*: Bir kişi ona yaxınlaşdı - qara saçlı, yaddaşına da elə o çür həkk olunmuşdu. Bir müddət heç nə demədən onun qarşısında dayandı, sonra birlikdə sahil boyu hərəkət etdilər. Onun üzündən uşaqlıqda keçirdiyi ağrı və əzablardan, qorxu və utancından, heç kimlə bölüşmədən, əslində nə baş verdiyini anlaya bilmədiyi üçün öz içində yaşadığını danışmağa başladı. Kişi dinlədi və heçnə cavab vermədi. Qadın biraz sakitləşdi və hətta ona maraqla baxmağa başladı. “İndi mənə de, kimsən sən” dedi. “Harada böyüdün, necə bu cür biri oldun?” Sakit səslə cavab verdi ki, uşaq evində tərbiyə alıb, sonralar qadınların qarşısında çəkinir, onlara yaxınlaşmağa cəsarət etmir, ona görə də balaca qızları izləməyə başlayır. Sən yeganə olmuyubsan... Zaman keçdikcə bu dəhşətli mərhələni adlayaraq evlənir, o vaxtdan heç bir azğın istəkləri olmayıb. Yaşadıqlarını öz içində səssizcə daşımağın nə demək olduğunu çox gözəl anlayır, çünki özü də bütün ömrü boyu susmuş, qaranlıq sirrini qəlbinin dibində saxlamışdır. Dostlarına, həyat yoldaşına cinayətlərini etiraf etsə idi, ondan nifrətlə üz döndərərdilər. Qadın diqqətlə qulaq asdı - və onun mənfi emosiyaları tədricən uçub gedirdi. Çaya nəzər salanda ona elə gəldi ki, axın onun içindəki bütün qəzəbi aparır. Birdən həmin kişi dayandı və diz çökdü. Qadın ona tərəf əyildi və ağlına gələn ilk şeyi dedi: “Sən bədbəxt oğlansan!” - sonra arxasına baxmadan yoluna davam etdi. Geridə qalan diz çökmüş fiqur getdikcə kiçildi və tezliklə yox oldu. Pasient isə özünü çox azad hiss etdi. Bu virtuoz tryuku yerinə yetirə bilməyən insanların da şansı var! Məsələ burasındadır ki, bu kimi taleyi olmuş insanlar həyatda təkcə canilərinə qarşı ağır nifrət yükünü deyil, həm də öz təqsir və günahlarını daşıyırlar, çünki özlərini bağışlaya bilmədikləri üçün başqalarının bağışlamağına da arxalana bilmirlər. Amma bəlkə də səmavi lütfün mahiyyəti məhz ondadır ki, bütün məntiqin əksinə olaraq, öz günahlarının bağışlanmasına ümid bəsləyən insanlar sonda başqalarının günahını bağışlamaq qabiliyyətinə yiyələnirlər? *Qeyd: Vurğulanan hissədə qadının öz canisi ilə görüşü, nə real olan görüş, nədə ki, halüsinasiyadır, sadəcə aktiv təxəyyüldür, təxəyyül məhsuludur. Bu metoddan Z.Freyd, K.Jung, koqnitiv terapevt Djudut Bek belə istifadə edib. Loqoterapiyada təxəyyülə əsaslanaraq büna bənzər texnikalar “İmmajinativ” adlanır. Bu texnikanın psixoterapevtlə xəyalda baş verənlərin müzakirəsi və mənalı olmağı, onun üstün cəhətlərindəndir. (E. Lukas “Binde deinen Karren an einen Stern”)

93